Dunav

Dužina Dunava je 2857 km ( 21. mesto u svetu, 2. u Evropi), a površina sliva 817.000 km2 (25. mesto u svetu). Kao plovni put, Dunav se koristi u dužini od 2588 km, od Suline (ušće u Crno more) do Ulma (zapadna Nemačka). Korito Dunava proteže se kroz teritorije 9 zemalja (Nemačka, Austrija, Slovačka, Mađarska, Hrvatska, Srbija, Bugarska, Rumunija, Ukrajina). Deonica kroz Srbiju iznosi 588 km, a na dužini od 230 km teče državnom granicom. Na Dunavu se razlikuju tri karakteristična sektora: Gornji Dunav, od izvora do zapadnih Karpata kod Devinjskih vrata; Srednji Dunav, od Devinjskih vrata do južnih Karpata kod Oršave; i Donji Dunav, od Oršave do ušća u Crno more. Na potezu od državne granice do ušća Nere, Dunav ima sve osobine ravničarske reke.

Korišćenje potencijala Dunava se nalazi u razvojnim planovima svih zemalja kroz koje prolazi. Resursi Dunava se koriste za snabdevanje vodom stanovništva, industrije, poljoprivrede, hidroenergetike, za plovidbu, ribarstvo, turizam, rekreaciju i drugo.

Tisa

Najveća je pritoka Dunava i međunarodna reka, koja protiče kroz četiri države (Ukrajina, Rumunija, Mađarska, Srbija), dok se slivna površina prostire i na područje Slovačke. Ukupne je dužine 966 km i tipična je ravničarska reka. Izvire u Karpatima i jedna je od najstarijih reka na svetu. Tok Tise deli se na tri dela: gornji tok od izvora, gde nastaje spajanjem Bele i Crne Tise, do ušća Samoša; srednji tok, od ušća Samoša do ušća Moriša; i donji tok, od ušća Moriša do ušća u Dunav kod Slankamena.

Kroz Srbiju Tisa protiče u dužini od 160 km. Uslovi za plovidbu nisu najpovoljniji i ona je uglavnom plovna od ušća do Solnoka (Szolnok). 

Sava

Izvorište Save je na ograncima Julijskih Alpa i Karavanki. Od spoja Save Dolinjske i Save Bohinjske do ušća u Dunav, Sava teče u dužini od 810 km. Vojvođanski deo Save spada u njen donji tok i počinje od ušća Bosne nizvodno. Glavne pritoke ima na desnoj strani, a nizvodno od Bosne u Savu utiču Drina i Kolubara sa desne i Bosut sa leve strane. Sava je plovna od  Beograda do Siska u dužini od 586 km. Ona je skoro dvostruko bogatija vodom od Tise, iako po površini sliva manja, i vodom je najbogatija pritoka Dunava.

Banatski vodotoci

Jedna od karakteristika banatskih vodotoka jeste da oni svi imaju izvorišta u Rumuniji, a ušća u Srbiji. Gledano sa severa na jug, u banatske vodotoke ubrajaju se Zlatica, Galacka, Stari Begej, Begej, Tamiš, Brzava, Moravica sa Rojgom, Karaš i Nera. Begej i severniji vodotoci pripadaju slivu Tise, a Tamiš i južniji slivu Dunava. Svi primaju i sprovode vode koje dolaze sa rumunskih Karpata i u svojim gornjim delovima izrazito su bujičnog karaktera.

Zlatica

Prirodni vodotok Zlatica sa slivom veličine 455 km2 glavni je recipijent za odvođenje voda najvećim delom sa teritorije Rumunije, nešto manje sa teritorije Srbije i neznatnim delom Mađarske. Dužina Zlatice u Srbiji iznosi 33,8 km. Uključivanjem u osnovnu kanalsku mrežu Hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav, Zlatica je dobila sasvim drugačiju ulogu od one koju je imala do 1945. godine.

Galacka

Galacka je u prošlosti bila prirodni vodotok sa slivom od 843 km2, ali je vremenom delimično meliorisana i postala glavni recipijent za odvođenje voda. Od 1904. godine deo rumunskog sliva Galacke vezan je sa slivom Zlatice u koji upućuje svoje vode pri normalnim uslovima. Dužina Galacke u Srbiji iznosila je 68,5 km, a izgradnjom Hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav presečena je Kikindskim kanalom i dobila potpuno izmenjenu ulogu.

Stari Begej

Stari Begej je formiran od bujičnih reka Beregso, Njarad i Jer od čijeg je spoja kod Sakalhaza krajem 19. veka kanalisan na dužini od 75 km, sve do svog ušća u Begej. Državnu granicu preseca kod Hetina, a na celoj svojoj dužini teče između odbrambenih nasipa, izuzev na 5,3 km dugom najnizvodnijem delu.

Begej

Begej je glavna pritoka Tise u Srbiji. Izvire u Rumuniji, dug je 284 km, a krajem 19. i početkom 20. veka je kanalisan tako što je pomoću dva kanala uzvodno od Temišvara spojen sa Tamišom, pa su im dotoci postali međusobno zavisni. Begej ima tri osnovna karakteristična dela: prirodno korito od ušća do Kleka, iskopan i regulisan deo od Kleka do spoja sa Tamišom i najuzvodniji neuređeni deo. Dužina plovnog Begeja iznosi 114 km, dopire do Temišvara, a njegova dužina kroz Srbiju iznosi 75,4 km na levoj i 77,2 km na desnoj obali gde je i presečen državnom granicom.

Tamiš

Najveća banatska reka ima sliv površine 10.352 km2 i tok dužine 339,7 km  od kojih 118 km u Srbiji do naselja Jaša Tomić. Budući izrazito bujični vodotok, karakterišu ga pojave velikih voda, krajem zime i s proleća zbog otapanja snega, a leti usled jakih kiša i to sve u gornjem delu sliva u Rumuniji. Na svom toku kroz Srbiju, Tamiš je pod uticajem režima dunavskih voda. Od ušća pa do Pančeva, na dužini od 3 km, Tamiš je plovan i za gabaritnija plovila, a za manje brodove i do Orlovata.

Brzava

Veličina slivnog područja reke Brzave na našoj teritoriji je 1979 km2, ukupne dužine je 180 km, izvire u Rumuniji, a uliva se u Tamiš kod Botoša. Donji tok Brzave, do njenog 40. km, sa obostrano izgrađenim nasipima, uređen je 1893. godine. Uzvodno od kanalisanog dela Brzava se često izliva iz svog korita.

Moravica

Moravica se uliva u kanal Terezija. Obostrano je praćena odbrambenim nasipima do državne granice prema Rumuniji, a duga je 17,3 km. Na kilometru 8,3 njene desne obale prima svoju pritoku Rojgu, dugu 12,5 km, takođe obostrano praćenu nasipima i presečenu državnom granicom. Zajedničko slivno područje Moravice i Rojge iznosi 423 km2.

Karaš

Ukupne dužine 128 km i sliva veličine 1705 km2, Karaš izvire ispod planine Semenik u Rumuniji, a kroz Srbiju teče od Kuštilja na dužini od 50 km, gde mu je glavna pritoka Guzajna. Karaš nije regulisan, stabilnog je korita, krivudav i obrastao, naročito njegov najnizvodniji deo.

Nera

Reka Nera je leva pritoka Dunava sa ušćem kod Banatske Palanke na krajnjem jugoistočnom delu Banata. Dužina joj je 137 km, od kojih donjih 22,7 km čine srpsko-rumunsku granicu, a preostalih 115 km uzvodno u celosti pripadaju Rumuniji. Ima razvijenu mrežu malih pritoka, a u našu zemlju ulazi kod sela Kusić u blizini Bele Crkve. Korito reke Nere ima mnogo meandara, neuređeno je i izaziva intenzivno taloženje šljunka i peska, kao i podizanje dna reke.

Bački vodotoci

Potok Plazović izvire u Mađarskoj istočno od Baje, slivna površina mu je 1007 km2 i većim delom se nalazi u Mađarskoj. Kao recipijent, na našoj teritoriji prihvata male slivove Kolut i Riđicu. Vrlo je krivudav, a na kraćem potezu od 5 km teče između nasipa.

Potok Mostonga izvire severozapadno od Stanišića u severnoj Bačkoj i na njegovoj istočnoj obali nalaze se mesta Stanišić, Sombor, Doroslovo, Srpski Miletić, Karavukovo, Deronje i Bač, a u dunavsku inundaciju uliva se između Bačkog Novog Sela i Mladenova. Iskopom kanala Bezdan-Bečej podeljen je na Severnu i Južnu Mostongu.

Potok Kereš izvire u Mađarskoj kod Kiškunhalaša, a uliva se u Tisu kod Adorjana. Ima sliv veličine 976 km2. Veći deo svoje vode dobija sa slatinjavih površina, a delom i sa slivova jezera Ludoš i Palić sa kojima je vezan.

Čik je duboko usečeni vodotok koji vode dobija najviše iz podzemnih slojeva svog srednjeg i donjeg toka. Ima sliv veličine 570 km2, pretežno u Srbiji. Izvire u blizini sela Čikerije u Mađarskoj, a uliva se u Tisu neposredno ispred Bačkog Petrovog Sela.

Krivaja izvire na liniji Bajmok-Tavankut, a uliva se u Crnu Baru, odnosno kanal Bezdan-Bečej kod Turije. Duga je 115 km, vodom se snabdeva iz podzemnih slojeva.

Jegrička

Slivno područje Jegričke formirano je na području Južne Bačke, tj. na njenoj lesnoj terasi. Obuhvata površinu od 144.200 ha, sa izduženim oblikom sliva od oko 100 km, prosečne širine oko 14,5 km. Prvi prikaz vodotoka Jegričke datira iz 1762. godine na kartama Bačko – Bodroške županije. Pre uvođenja mera zaštite od suvišnih unutrašnjih voda, rečica Jegrička je osamdesetih godina 19. veka bila prirodni vodotok. Drugi veći poduhvat izveden je 1957-58. godine. Tada je za Hidrosistem DTD prokopano korito širine 4-5 m, tako da su stvorena tri basena, terasasto raspoređena sa stepenicama u Zmajevu (preliv) i Žablju (ustava). Ovom izgradnjom je u potpunosti izmenjen prirodni režim i površinskih i podzemnih voda. Jegrička je danas desna pritoka reke Tise, čija dužina iznosi oko 65,4 km. Iako je najveći i najduži vodotok Južne Bačke, Jegrička “ne predstavlja pravu reku, nego čitav niz bara povezanih širim ili kraćim udubljenjima”. Njen prirodni početak nalazi se na području naselja: Despotovo, Silbaš, Parage, Ratkovo i Pivnice. Kod Despotova spajaju se depresije – krakovi Jegričke i formiraju jedinstveni vodotok, koji se na 37. km, kod Žablja, uliva u Tisu. Osnovna namena regulisanog vodotoka Jegričke je za odvodnjavanje, a zatim za snabdevanje vodom industrije, naselja, ribnjaka, zalivnih sistema, a koristi se i u sportsko-rekreativne svrhe. Od 1988. godine u ribnjaku “ Jegrička” pod zaštitom su četiri ostrva proglašena kao strogi prirodni rezervati – “četiri ostrva u ribnjaku Jegrička” ukupne površine oko 20 ha, sa zaštitnom zonom koju čini voda ribnjaka.

Fruškogorski potoci

Na južnoj padini Fruške Gore, u slivu reke Save, ima 30 potoka dužine od manje od 2 kilometra do 27 kilometara, a najduži su: Međeš (27), Šelevrenac (26), Kudoš (25), Manđelos (23), Jelence (21), Borkovac (20), Čikas (19) i Šidina (18). U slivu Dunava fruškogorski vodotoci su po pravilu kraći, ima ih 53. Najduži je Patka-Budovar kod Krčedina (52 km). Mnogi fruškogorski potoci imaju stalnu vodu, neki posle nekoliko kilometara toka poniru i otiču podzemno, a korita potoka često su zabarene i zamočvarene zone sa sasvim plitkim izdanima.

Bosut

Bosut je leva pritoka reke Save koja kod Cerne prihvata potok Biđ i zapadnim Sremom, gotovo paralelno, teče sa Savom oko 180 km. Dobija vodu većim delom iz izdani, a manjim iz potoka koji se u njega slivaju. Ima veoma duboko korito- 5-10 metara dubine. Glavne pritoke Bosuta su Studva, dužine 30-ak km i 10-ak km uzvodnija i nešto kraća Spačva.